یکی از ترندهای جدید شبکه‌های اجتماعی میان برخی از جوانان نسل Z، به اشتراک‌گذاری احساسات منفی در شبکه‌های اجتماعی به صورت اغراق‌آمیز است. موضوعی که می‌تواند نه فقط پیروی از یک ترند، بلکه نشانه‌ای از وجود مشکلات جدی روانی باشد.
به اعتقاد بسیاری از صاحب‌نظران رسانه، کالای اصلی قابل خرید و فروش در شبکه‌های اجتماعی «توجه» است. بنابراین می‌توان به درستی از اصطلاح «غم‌فروشی» برای نمایش درد و رنج در ازای دریافت توجه استفاده کرد.
اما اصلاً نسل زد چه نسلی است؟
نسل زد به نسل جوانی اشاره دارد که بین اواسط دهۀ ۱۹۹۰ تا اوایل دهۀ ۲۰۱۰ متولد شده‌اند. نسل Z با تکنولوژی‌های پیشرفته رشد کرده‌اند و از کودکی با اینترنت، گوشی‌های هوشمند و شبکه‌های اجتماعی آشنا بوده‌اند. به همین دلیل به راحتی از تکنولوژی استفاده می‌کنند و به سرعت با تغییرات تکنولوژیک سازگار می‌شوند.
این سرعت زیاد مشکلاتی را هم در زندگی این نسل پدید آورده است. مثلاً اینکه:
- با توجه به فشارهای اجتماعی و تحصیلی و همچنین تاثیرات منفی شبکه‌های اجتماعی، مسائل مربوط به سلامت روانی مانند اضطراب و افسردگی در این نسل رایج‌تر است.
- استفادۀ مفرط از تکنولوژی و شبکه‌های اجتماعی منجر به وابستگی و کاهش تعاملات از نزدیک و رو در رو شده که این امر تاثیرأت منفی بر روابط اجتماعی و سلامت روانی آن‌ها داشته است.
غم‌فروشی یا نمایش غم و اندوه در شبکه‌های اجتماعی
موضوع غم‌فروشی یا به اشتراک‌گذاری احساسات منفی در شبکه‌های اجتماعی به روندی اشاره دارد که در آن افراد مشکلات یا احساسات منفی خود را به صورت اغراق‌آمیز در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک می‌گذارند تا توجه یا همدردی دیگران را جلب کنند. این پدیده در شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام، توییتر، فیس‌بوک و غیره رخ می‌دهد.
کارشناسان معتقدند که این رفتار که به دلیل افزایش استفاده از شبکه‌های اجتماعی، در بسیاری از کشورها مشاهده می‌شود، می‌تواند یکی از علائم وابستگی اضطرابی باشد.
در ایران، هرچند تحقیقات و گزارش‌های دقیق و علمی در این زمینه کمتر منتشر شده‌اند، اما نشانه‌هایی از وجود این پدیده در بین نسل جوان ایرانی نیز دیده می‌شود. در اینجا هم نسل Z مانند دیگر کشورها به طور گسترده از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کند و رفتارهایی مشابه را می‌توان در پست‌ها و استوری‌های آنان مشاهده کرد. این رفتارها شامل به اشتراک گذاشتن احساسات منفی، مشکلات شخصی و تجربه‌های دردناک (غالباً اغراق‌آمیز) به صورت عمومی یا خصوصی است.
دلایل نمایش غم و به اشتراک‌گذاری احساسات منفی در شبکه‌های اجتماعی
بیشتر افراد به دلیل احساس تنهایی و نیاز به ارتباط با دیگران، احساسات خود دربارۀ مشکلات را به شکل اغراق‌آمیزی در شبکه‌های اجتماعی به نمایش می‌گذارند. آن‌ها تصور می‌کنند که با این کار می‌توانند حمایت و همدردی از سوی دیگران دریافت کنند. در برخی موارد، جوانان ممکن است برای جلب توجه و افزایش فالوئرها و لایک‌ها، احساسات خود را به صورت اغراق‌آمیز نشان دهند.
اما نمایش اغراق‌آمیز احساسات در شبکه‌های اجتماعی می‌تواند زنگ خطری برای ابتلا به بیماری‌های سلامت روان باشد که نیاز به توجه و بررسی دارند. در اینجا به برخی از دلایلی که این رفتار می‌تواند خطرناک باشد و به مسائل سلامت روانی مرتبط شود، اشاره می‌کنیم:
غم‌فروشی در شبکه‌های اجتماعی چطور می‌تواند به سلامت روان آسیب بزند؟
۱. نیاز به توجه مداوم:
افرادی که مرتباً احساسات منفی خود را به صورت اغراق‌آمیز به اشتراک می‌گذارند، ممکن است به توجه و تأیید دیگران وابسته شوند. این وابستگی می‌تواند به کاهش اعتماد به نفس و افزایش استرس و اضطراب منجر شود.
۲. خودپندارۀ منفی:
نمایش مداوم احساسات منفی می‌تواند باعث شود فرد تصویر منفی از خود را باور کند. این باور در نهایت می‌تواند باعث افسردگی و کاهش عزت نفس شود.
۳. افزایش اضطراب اجتماعی:
اشتراک‌گذاری مشکلات شخصی به صورت عمومی می‌تواند منجر به افزایش اضطراب اجتماعی شود، زیرا کسی که احساساتش را به صورت عمومی به اشتراک می‌گذارد، نگرانی زیادی بابت نظرات و قضاوت‌های دیگران تحمل می‌کند.
۴. عدم مدیریت مؤثر مشکلات:
با جستجوی مداوم همدردی در شبکه‌های اجتماعی، افراد از پیدا کردن راه‌حل‌های موثر برای مشکلات خود بازمی‌مانند.
۵. ریسک بدفهمی و سوءاستفاده:
مخاطبان شبکه‌های اجتماعی از هر طیف و بسیار گوناگون‌اند. این امر باعث می‌شود که برخی، مشکلات و احساسات فرد را به درستی درک نکنند یا از آن‌ها سوءاستفاده کنند. مسئله‌ای که می‌تواند به بروز آسیب‌های اجتماعی منجر شود.
راهکارها و توصیه‌ها برای مقابله با غم‌فروشی در شبکه‌های اجتماعی
مشاوره یا روان درمانی حرفه‌ای:
اگر فرزند شما یا خودتان به نمایش اغراق‌آمیز احساسات در شبکه‌های اجتماعی روی آورده‌اید، توصیه می‌شود که حتماً از کمک مشاور یا روانشناس برای رسیدگی به مسائل زیربنایی و عمیق‌تر استفاده کنید.
تقویت مهارت‌های مقابله‌ای:
توسعه مهارت‌های مقابله‌ای موثر می‌تواند به فرد کمک کند تا به جای وابستگی به تایید دیگران، با مشکلات خود به شیوه‌ای سالم و کارآمد مواجه شود.
حمایت اجتماعی:
داشتن شبکه حمایتی قوی از دوستان و خانواده می‌تواند به فرد کمک کند تا احساسات و مشکلات خود را به شیوه‌ای سالم‌تر بیان کند.
در نهایت، به والدین و افرادی که با جوانان در ارتباط هستند، توصیه می‌شود که با فرزندان خود صحبت کنند و به جای نادیده گرفتن یا سرزنش، به چالش‌ها و مسائل آن‌ها گوش دهند و حمایت لازم را فراهم کنند. همچنین، استفاده از راه‌های مؤثرتر برای مدیریت استرس و مشکلات روانی، مانند مراجعه به مشاور یا روانشناس، می‌تواند کمک‌کننده باشد.
