وقتی صحبت از خودشیفتگی به میان می‌آید، اغلب تصاویری از افراد مغرور و خودمحور در ذهن ما شکل می‌گیرد؛ کسانی که به نظر می‌رسد بیش از حد به خودشان اهمیت می‌دهند و کمتر به دیگران توجه دارند. اما آیا این ویژگی همیشه بد است؟ تحقیقات جدید نشان می‌دهد که خودشیفتگی سالم، به‌ویژه در سطح اجتماعی، می‌تواند فواید قابل‌توجهی برای سلامت روانی و جسمی داشته باشد.
خودشیفتگی سالم چیست؟
خودشیفتگی یکی از ویژگی‌های شخصیتی است که در طیفی از سالم تا بیمارگونه قرار دارد. حد سالم (Healthy Narcissism) شامل عزت نفس بالا، آن با اعتمادبه‌نفس و انگیزۀ برای پیشرفت در ارتباط است. این نوع خودشیفتگی می‌تواند به افراد کمک کند تا در کار، زندگی اجتماعی و حتی روابط شخصی موفق‌تر باشند. اما در مقابل، خودشیفتگی بیمارگونه (Pathological Narcissism) معمولاً با خودمحوری شدید و بی‌توجهی به نیازهای دیگران همراه است و می‌تواند به روابط آسیب برساند
آیا خودشیفتگی همیشه بد است؟
بنا بر نتایج این مطالعه، نمی‌توان ویژگی‌های شخصیت را تنها در دسته‌بندی‌های «خوب» یا «بد» قرار داد. جان گرودا، نویسنده این تحقیق، معتقد است که همه ویژگی‌ها—حتی آنهایی که تاریک خوانده می‌شوند—می‌توانند در شرایط خاص مزایایی برای افراد یا جوامع به همراه داشته باشند. اگرچه افراد خودشیفته ممکن است همکاران یا شریکان ایده‌آلی نباشند، اما شاید بتوانند به کاهش هزینه‌های بهداشت و درمان در سطح جامعه کمک کنند.
جنبه‌های مثبت خودشیفتگی
مطالعه‌ای بزرگ در ایالات متحده، ارتباط میان ویژگی‌های منفی شخصیت (مانند خودشیفتگی، منفعت طلبی و روان‌پریشی) و نتایج سلامتی در ۳۸ ایالت را بررسی کرده است. برخی از یافته‌های این پژوهش از این قرارند:
- کاهش نرخ افسردگی: ایالت‌هایی که افراد خودشیفته بیشتری داشتند، نرخ افسردگی کمتری نشان دادند.
- کاهش نرخ چاقی: خودشیفتگی ممکن است به افزایش انگیزه برای حفظ تناسب اندام و سلامت جسمانی منجر شود.
- کاهش خطر مرگ ناشی از نارسایی قلبی یا فشار خون بالا: این ویژگی ممکن است با افزایش توجه به خود و مراقبت از سلامت همراه باشد.
با این حال، سایر ویژگی‌های تاریک شخصیت چندان خوش‌نام نبودند. مثلاً منفعت طلبی (ویژگی‌ای که با فریب‌کاری و کنترل‌گری همراه است) با افزایش مصرف افراطی الکل مرتبط بود و روان‌پریشی خطر نارسایی قلبی را افزایش می‌داد.
تناقض‌ها و چالش‌ها
با وجود فواید خودشیفتگی، این ویژگی همچنان چالش‌هایی دارد. در روابط نزدیک، افراد خودشیفته نمی‌توانند نیازهای دیگران را به‌خوبی درک کنند. همچنین، اگر این ویژگی از حد تعادل خارج شود، می‌تواند به خودمحوری افراطی و کاهش همدلی منجر شود.
چگونه از جنبه‌های مثبت خودشیفتگی بهره ببریم؟
برای بهره‌گیری از خودشیفتگی به شکل مثبت، می‌توان اقدامات زیر را انجام داد:
- پرورش عزت نفس سالم: تمرکز بر تقویت اعتمادبه‌نفس بدون ایجاد خودمحوری.
- آموزش مدیریت روابط: به افراد خودشیفته آموزش داده شود که چگونه تعادلی بین نیازهای خود و دیگران برقرار کنند.
- استفاده در رهبری: افراد با خودشیفتگی سالم با تکیه بر اهمیت تیم و کار گروهی می‌توانند رهبران موثری باشند.
نتیجه‌گیری
خودشیفتگی، همانند بسیاری از ویژگی‌های شخصیتی دیگر، جنبه‌های مثبت و منفی دارد. این ویژگی، اگر در حد تعادل باشد، می‌تواند به رشد فردی و اجتماعی کمک کند. با درک بهتر این ویژگی و پرورش جنبه‌های مثبت آن، می‌توانیم از پتانسیل‌های آن برای بهبود کیفیت زندگی بهره‌مند شویم.
در این ارتباط حتما این پست را بخوانید: